Sturla fór út á einum jakanum með ungbarnið í vöggu með sér. Einnig segir af því að stúlka ein og rakki lifðu af þetta Kötluhlaup en þau höfðu lokast niðri í skemmu þar sem nóg var að borða og eldur logaði.

Hlaup það úr Kötlu, sem kallað hefur verið Sturluhlaup og varð 1311, er eitt af hinum mestu og skæðustu Kötlugosum. Þá bjó í Lágey bóndi sá, er Sturla hét Arngrímsson. Var þá mikil byggð á Mýrdalssandi, er öll fór af í hlaupi þessu, og kallaðist Lágeyjarhverfi. Þorláksmessukvöld fyrir jól var Sturla uppi á skemmulofti sínu og var að sníða húð til skæða handa fólki sínu fyrir hátíðina. Er þá sagt, að skepna ein hafi komið inn i skemmuna og beðið Sturlu að gefa sér á fæturna. Sturla spurði, hvernig skæðin ættu vað vera í laginu. Var honum þá svarað: “Kringlótt eins og keraldsbotn og engar á þeim tærnar.” Fleygði Sturla þá skinninu niður á gólf, og fór þessi kind burt með það og sást ekki síðan. Eins og nærri mátti geta, gat þetta ekki boðað neitt gott, enda varð þess eigi langt að bíða, að það kæmi fram, á hvað það vissi því að þrem dögum síðar eða sunnudaginn milli jóla og nýárs (26. des.) hljóp Katla með miklum býsnum, og svo naumt varð Sturla þá fyrir, að nærri var stefnt því, að hann kæmist ekki lífs af. Sturlu varð þennan dag gengið út úr bænum upp á húsagarð. Sá hann þá, að vatnsflaumurinn kom beljandi fram yfir héraðið og stefndi á bæinn. Hljóp hann þá inn og greip ungbarn úr vöggu, er stóð við rúm þeirra hjóna. Aðrir segja, að hann hafi gripið vögguna með barninu, en beðið fólk sitt að fela sig forsjá drottins, hlaupið síðan út og upp á garð, sem hlaðinn var umhverfis bæinn. Vildi þá svo til, að vatnsflóðið bar jaka einn mikinn að garðinum, og komst Sturla á hann með barnið. En jakann bar á sjó út, og rak hann eftir nokkra daga upp á Meðallandsfjörur. Hafði jakann þá rekið fullar fimm vikur á sjó austur með landi, frá því Sturla kom fyrst á hann. Engum vistum náði Sturla með sér, þegar hann komst á jakann, af því það bar svo brátt að. Horfðist því óvænlega á að geta haldið barninu lifandi. Tók Sturla það þá til ráðs, að hann skar geirvörtur af brjósti sér og lét barnið sjúga blóð sitt, og hélt það svo lífi. Og af því Sturla var hinn hraustasti maður, bar lítt á því, þegar hann náði landi, að hann hefði í hrakningum staddur verið.

Stúlkan og hundurinn lifðu í skemmunni í Lambey löngu eftir hlaupið

Lambey hét bær einn í Lágeyjarhverfi. Þar heitir nú Lambajökull. Þann bæ tók af í hlaupi þessu, eins og aðra bæi í hverfinu, svo gersamlega, að ekki sást á eftir, að þar hefði nokkurn tíma byggð verið. Var byggðin öll hulin sandi og vikri, svo að ekkert stóð upp úr. Það var eitt sinn eftir að hlaupið var þorrið, að menn fóru um sandinn, þar sem Lambey hafði verið. Skrapp þá hestur eins þeirra með fót niður úr sandinum á einum stað, og varð hola djúp eftir. Heyrðu þeir þá hundgá upp úr holunni undir fótum þeirra. Grófu þeir þá til og komu niður á hús eitt. Var það skemma, er höfð hafði verið til geymslu fyrir fisk og smér í Lambey. Í skemmunni fundu þeir stúlku eina lifandi og rakka með henni. Hafði hún verið send í skemmuna að sækja fisk og smér til matar og rakkinn fylgt henni þangað. Hún hafði farið með ljós í hendinni, því sagt er, að það hafi verið að kvöldi dags, er hún skyldi sækja matarföng þessi. Var hún þá stödd í skemmunni, þegar hlaupið ko og hafði nú verið þar í eitt, aðrir segja þrjú, ár, þegar hún fannst. Hafði hún dregið fram líf sitt og rakkans á fiskinum og smérinu, en nú voru þær vistir nær að þrotum komnar. Jafnan hafði hún og haldið ljósinu lifandi með smérinu, en fald af skyrtu sinni og öðrum fötum reist hún til kveikja. Var hún með fullu ráði, þegar hún fannst og vissi allt dagatal og hvað lengi hún hafði verið þar í klefanum, en þó er sagt, að hún hafi aldrei orðið fullkomlega jafngóð eftir þessa löngu einveru. Ekki kvaðst hún hafa fundið mikið til leiðinda, af því að rakkinn var henni til skemmtunar. Annars sagðist hún ekki mundu hafa afborðið einveruna, og sannaðist þar hið fornkveðna, að sá er enginn einn, sem hundurinn fylgir.

Það er og sagt, að þetta hlaup hafi svo fljótt að borið, að ein prestsdóttir hafi fundizt dauð við Dýralæki með hárgreiðuna í höfðinu, er hún var að kemba eða greiða sér með, þá er hlaupið kom.

(Jón Þorkelsson: Þjóðsögur og munnmæli, bls 117-118. Eftir Eldriti Markúsar Loftssonar í Hjörleifshöfða, Reykjavík 1880, bls. 9-12, og sögnum gamalla manna eystra, einkum Ragnhildar Gísladóttur frá Lambafelli (f. 1798, d. 1889) Sigrún Lilja Einarsdóttir skráði.