Frásagnir af Rút í Rútshelli sem er við Hrútafell undir Eyjafjöllum
Rútfell heitir bær undir Eyjafjöllum, almennt nefnt Hrútafell. Bærinn stendur undir litlu fjalli og er sund milli fjallsins og bæjarins, og rennur þar vatn í leysingum og er þar sandur. Á sandinum er steinn, er Sebbasteinn heitir. Á honum er hol eða hvilft, öldungis lík mannsspori. Skammt þaðan í fjallbrekkunni er hellir (klappaður?) er Rútshellir heitir. Upp í honum er stúka eða líkt og loft. Þar var sæng hellisbúans er Rútur hét. Gat er á stúku þessari ofan í hellinn. Þrælar Rúts hétu Sebbi, Guðni (írskir?) og Högni. Þeir vildu drepa Rút og lögðu spjótum upp um gatið. Hann spratt upp og hljóp að þeim; þeir hrukku út og hlupu undan. Rútur náði Sebba við Sebbastein og drap hann þar. Þá elti hann hina og náði Högna Við Högnaklett og drap hann. Guðni hljóp allt upp á jökul og náði Rútur honum undir Guðnasteini og drap hann þar.
Aðrir segja að óvinir Rúts hafi lagt hann í gegn upp um gatið (Íslenzkar Þjóðsögur og ævintýri/safnað hefur Jón Árnason; Árni Böðvarsson og Bjarni Vilhjálmsson önnuðust útgáfuna. Reykjavík: Þjóðsaga, 1954-1961, 4, bls. 125) .
Önnur sögn segir af Rúti sem bjó í hellinum. Hann var tröll viðureignar en óvinir hand drápu hann í hellinum.
Rútshellir er hjá Hrútafelli undir Eyjafjöllum og er hann bæði víður og stór. Hellir þessi er gerður af mannahöndum og hvelfdur að ofan. Göng eru út úr honum að vestanverðu eða á vinstri hönd þegar inn er komið og liggur þar annar hellir þvert yfir hinn að ofan og loft á milli sjálfgert úr berginu. í þessum helli er sagt að Rútur hafi lengi hafzt við; segja sumir að hann hafi verið sekur ránsmaður, aðrir að hann hafi verið sveitarhöfðingi og farið illa með yfirráð sín og enn aðrir að hann hafi verið tröll og illur viðureignar. Þó lofthellirinn væri ágætt vígi réðust héraðsmenn þar að honum óvörum og drápu hann með því að þeir gerðu gat á hellisgólfið undir rúmi hans og lögðu hann þar upp um; en aðrir segja að þeir hafi lagt hann að utan í gegnum gat sem þeir hafi gert á hellinn því á víðum velli þorðu þeir ekki að veita honum atgöngu.
En svo voru þeir hræddir við hann dauðan að einn þeirra sem Björn hét flúði upp í Bjarnarfell og ber það nafn hans síðan, en annar fór enn lengra inn í óbyggðir (Íslenzkar Þjóðsögur og ævintýri/safnað hefur Jón Árnason; Árni Böðvarsson og Bjarni Vilhjálmsson önnuðust útgáfuna. Reykjavík: Þjóðsaga, 1954-1961, 2, bls. 104)
