Loddi og Vala

Völvuleiðið. Teikningur eftir J. Laczkowski

Teikning J. Laczkowski

Hellirinn Loddi í landi Heiðar og völvuleiði í Norður-Vík tengist tveimur vættum sem hétu Loddi og Vala eða Valva. Saman áttu þau Grákollu og Grákoll. 

Lénsjörð prestsins í Reynis- og Höfðabrekkusóknum heitir Heiði, eins og kunnugt er. Þar rétt við túnið eru hellar tveir, sem almennt eru kallaðir einu nafni Loddi, og tekur nafn af vætt nokkrum eður blendingsþursa, er þar skal hafa búið í fornöld og Loddi er nefndur. Hann hélt sjálfur til í örum hellinum, en hafði hestinn í öðrum, og í skúta upp af berginu hafði hann hund sinn, er Kolur hét. Engar sögur eru af honum sagðar, og svo lítur út fyrir sem hann hafi þá lifað einlífi. En á efri árum sínum er sagt hann hafi flutt byggð sína að Vík, fram við sjóinn. Þar átti hann konu, sem ekki er þekkt með öðru nafni en Valva, hvort sem hún hefur verið það bæði að raun og nafni eða ekki. Hér átti hann son, er Grákollur hét og Grákolla dóttir. Neðan við túnið í Syðri-Vík, rétt við götuna, þar sem farið er yfir Víkará [svo], er Grákolluleiði upp við brekkuna, og líka heitir flöturinn Grákolluflötur. Leiði þetta er lágt og lítið breiðara en leiði eru almennt, en það er nálægt tveir faðmar á lengd.

Í bæjargilinu í Norður-Vík er stór hvammur, er heitir Loddastaðir, og fyrir utan annað grjót eru þar tvö stór björg niður við ána, og er sagt, að undir stærra bjarginu liggi Loddi, en undir hinu minna á (Grákollur) sonur hans að liggja. Í barminum á bæjargilinu er dys mikil, sjónarlegt mannaverk, í leiðis lögun, er heitir Völvuleiði. Það er nærfellt fjögra faðma langt og tæplega tveggja faðma breitt, og þetta skal vera leiði konu Lodda. Þó að leiði þetta sé í túninu í Norður-Vík, hefur ekki þótt eiga að slá það. Sagt er, að þegar Lýður sýslumaður Guðmundsson bjó í Syðri-Vík og hélt þar að auki hálfa Norður-Víkina, þá hafi hann látið fara að grafa í þann endann á leiði þessu, er að gilinu veit, og hafi þá sýnzt öll ódæmi, og meðal annars hafi bærinn sýnzt í loga. Skipaði hann þá strax að hætta. Hvort sem hann hefur grafið þar eða ekki, þá er auðséð, að einhver hefur þar byrjað að grafa, en sá gröftur er nú fyrir löngu grasi vaxinn.

(Sigrún Lilja Einarsdóttir. Kyngimögnuð náttúra – Þjóðsögur og sagnir – Mýrdalshreppur – Land og Saga. Átthagafræði í 1100 ár, bls. 106-107. Fræðslunet Suðurlands. Selfoss 2005)

Tengdar sögur

Kirkjubæjarstofa á Kirkjubæjarklaustri

Um vefinn

Vefurinn Sagnir á Suðurlandi er safn þjóðsagna sem gerast á Suðurlandi.